طراحی فضای سبز
جدول محتوایی
فضای سبز
با توسعه روز افزون شهرها و آلودگی های محیطی ایجاد وطراحی فضای سبز در شهرها ضرورت یافت. فضای سبز به عنوان پناهگاهی برای افراد خسته بیش از پیش احساس میشود. فضای سبزبا ایجاد کردن محیطی برای استراحت باعث میشود افراد مدتی را به تنهایی یا بهمراه خانواده ازفضای سبزاستفاده کنند. درصد قابل توجهی از جمعیت کشورمان را کودکان تشکیل داده اند توجه به حضور آنها در فضای سبز حائز اهمیت است. در این میان فضای بازی درپارکها دربرآورده ساختن نیازهای روحی و رشد خلاقیت آنها نقش منحصر به فردی ایفا میکند.
زمین بازی مکانی سه بعدی است. توجه به موادوگیاهان بکاررفته درسطح و کنارهای آنها مهم است تا برای کودک احساس امنیت جسمی و روانی ایجاد شود. استفاده از گیاهان مناسب در هرفضایی نیازمند هنرمندی وداشتن علم کافی از ویژگیهای گیاهان و سایت مورد نظرمیباشد. گیاهان علاوه بر زیبایی توانایی تاثیرگذاری بر افراد محیط را دارند. این تاثیر از طریق انتخاب در رنگ، بافت، شکل، ارتفاع هم خوانی با محیط ایجاد میشود.
تعریف فضای سبز
«به قسمتهایی ازشهر که شامل چمن،درخت و درختچه و پرچین و… که بمنظور جلوگیری از آلودگی هوا و زیبایی شهر. قسمتهایی از آن مثل پارکها که مردم اوقات فراغت خود را درآنجا میگذرانند به آن فضای سبز شهری گفته میشود.
شرکت معماری ورتینا در زمینه طراحی سبز ومحوطه سازی با استفاده از کارشناسان ومتخصصان دراین زمینه در حال فعالیت میباشد. ما در اینجاییم تا شما راحت زندگی کنید. ما باور داریم یک سرپناه برای شما آخر رضایت نیست و خلق رضایت هنر ما است.
طراح و محوطه ساز
کسی است که بتواند ازعهده شناخت اقلیم، طراحی فضای سبز ونقشه کشی د محوطه سازی، تهیه پروژه و محاسبات آن دربیاید. همچنین بتواند طراحی فضای عمومی، طراحی فضای سبز پارکها و منازل،شهرها، کاربرد تزئینات گیاهی واجرای مقررات انجام دهد. همچنین با اصول زیر آشایی کامل داشته باشد.
- آشنایی با تعاریف اصولی در طراحی ترسیم تصویر منظره.
- آشنایی با وسایل طراحی وسایل نقشه کشی، دستگاه نقشه کشی، خط کش T، گونیا.
- آشنایی با انواع خطوط.
- آشنا شدن با مقیاس و انواع آن.
- شناسایی اصول ترسیم خط و اشکال هندسی منظم و غیر منظم.
- توانایی طراحی فضای سبز و نقشه کشی در محوطه سازی.
- آشنایی با تعریف طراحی فضای سبز.
- آشنایی با تقسیم بندی طراحی فضای سبز و انواع آن.
- آشنایی با ضرورت و نحوه مکان یابی فضای سبز در شهرها.
- شناسایی سبکهای مختلف طراحی.
- آشنایی با علائم کاربردی در طراحی فضای سبز.
- آشنایی با طراحی محوطه ها، خط، فرم ، بافت، رنگ ( کاربرد رنگ در محوطه و چرخه رنگین و کاربرد آن ).
- توانایی و شناخت اقلیم و تطبیق آن با رستنی های ایران.
- آشنایی با خصوصیات اقلیمی و رستنی های ایران.
- شناسایی تقسیم و تعیین مناطق اقلیمی ایران و ارتباط با رستنی های آن.
- آشنایی با عوامل موثر محیطی و محوطه سازی طراحی فضای سبز.
- شناسایی اصول پیدا کردن محل جغرافیایی محوطه مورد نظر.
تاریخچه احداث طراحی فضای سبز
تاریخ معماری و شهرسازی نمایانگر این کارمهم است. از ادوار گذشته بشر به ضرورت احداث باغ و فضای سبز در شهرهای آن زمان پی برده بود. تا ازطبیعت و اصل خویش جدا نمانده است. برای بیان نمونهای از این طرز تفکر، به حدایق معلقه باغهای معلق بابل اشاره کرد. این باغها پانصد سال پیش از میلاد در محوطه چهارده هکتاری کاخ عظیمی در مرکز شهر بابل احداث گردید.
این باغ بزرگ عبارت از سطحهایی بود که برستونهایی استتار شده در هفت طبقه، باغهایی از گیاهان نادر آویخته بود. درقرن پنجم پیش ازمیلاد یونانیان به سبک معماری (کرنت) سرستونهای ساختمانها را به شکل سبد گل و ستونها را بصورت پیچک میساختند. در آتن نیز محلات جدیدالتأسیس را درختکاری میکردند. معماران مصری نیز ستونها را به شکل باقلای قبطی، پاپیروس و نخل، هماهنگ با محیط اطراف و طبیعت میساختند. شهر اسکندریه دارای باغهای ملی بزرگ بوده و در آتن باغ گیاه شناسی، موزه و باغ وحش وجود داشت.
ایرانیان نیز از عصر هخامنشیان دراطراف شهرهای خویش، باغهای میوه احداث میکردند و گوجه و هلو از درختان رایج بوده است. البته از پارکهای تفریحی هم گزارشهایی از زمان شاه عباس صفوی داریم و باغهایی از آن دوران به یادگارمانده است.
اهیمت طراحی فضای سبز و وجود آن :
این فضاها هم از دیدگاه تأمین نیازهای زیست محیطی شهرنشینان وهم از نظرتأمین فضاهای فراغتی مورد توجه است. در اینجا به مهمترین کارکردهای فضاهای سبز در شهرها اشاره میشود.
- کارکرد تفریحی: پارکها بهترین محل برای آرامش و رفع خستگی هستند. امروزه کارکرد تفریحی پارکها و فضای سبز جایگزین بخشی ازکارکردهای تفریحی خانواده روابط همسایگی و محلی، بازارو … شده است.
- کارکرد بهداشتی: پارکها و فضای سبز را میتوان در زمره مراکز تأمینکننده بهداشت و جان و روان افراد دانست. نقش گسترده فضای سبز در تمرکز اعصاب بر کسی پوشیده است.
- کارکرد ارتباطی: پارکها زمینهساز روابط نانوشته سازمان یافتهای هستند که با توجه به نیازهای اقشار مختلف اجتماعی شکل میگیرد و دوام مییابد.
- کارکرد آموزشی: بازی و سرگرمی در آموزش و پرورش جسم و ذهن کودکان سهم مؤثری دارد. پارکها هرچند وسایل بازی اندکی دارند، زمینه کسب مهارت و خلاقیت را برای کودکان فراهم میسازند.
- کارکرد خرید و فروش: به رغم اینکه پارکها جایگاه گردش و آرامش هستند. به دلیل حضور گسترده مردم در آنها جای مناسب و پررونقی برای عرضه کالاهای مختلف مورد نیاز گردشگران هستند.
عملکردهای طراحی فضای سبز را میتوان به چهار دسته کلی تقسیم کرد.
١. فضای سبز عمومی: اینها فضاهای سبز شهری و پارکها هستند که عملکردهای اجتماعی دارند. این فضاها برای عموم مردم در گذران اوقات فراغت تفریح گردهماییهای اجتماعی و فرهنگی مورد استفاده قرار میگیرد.
٢. فضای سبز نیمه نیمه: این فضاها نسبت به فضاهای عمومی محدودترند. مانند محوطههای باز بیمارستانها، ادارات دولت و نظایر آن
٣. فضای سبز معابر و خیابانها: از جمله فضاهای سبز شهریاند که به طور معمول درختکاری حاشیه باریکی از حد فاصل پیادهرو و سواره را تشکیل میدهد.
۴. فضای سبز خصوصی: شامل کلیه فضاها از جمله باغچهها و باغهای موجود در شهر است که استفاده آن محدود به مالکان آن میباشد.
ترفندهای محوطه سازی در طراحی فضای سبز
· استفاده از مصالح در طراحی فضای سبز
در هنگام استفاده از مصالح در محوطه سازی پارکها و باغات نیاز به توجه تکنیکی در این خصوص وجود دارد. مثلا استفاده از کالار سیمان در پارک ها که امروزه رایج شده و بسیاری از جنبه های زیبا شناختی آنها را نابود ساخته است. زیرا سیمان از نظر ساختار بسیار ناپایدار است. هنگامیکه اولین برف میبارد بسیار شاداب و پرطراوت به نظرمیرسد اما پس از آن کیفیت خود را از دست میدهد.
دومین مساله این است که برف سمبل پاکی و عفت است این درحالی است که سیمان و بتون معنای وحشت و خشونت را به انسان القا میکند. بنابراین از سیمان و بتون میبایست در مکانهایی از پارک که در معرض دید نیستند مورد استفاده قرار گیرد. در مقابل سنگ نشان دهنده استحکام، وحدت و جاودانگی است. سنگ در بسیاری از ادیان مقدس است. مثلا در دین اسلام سنگ سیاهی که در کعبه زائرین ان را میبوسند. معتقدند که از بهشت آمده و در هنگام نزول از آسمان به رنگ سفید بوده است. اما در اثر گناهانی که بشر مرتکب شده سیاه شده است.
· استفاده از سایه ها
حرکت دورانی زمین، حرکت قابل پیش بینی و تدریجی سایه را در صفحه یک ساعت آفتابی سبب میشود. یک اصل مهم در این زمینه این است که ساعت آفتابی میبایست در یک مکان دقیق و حساب شده طراحی شود .انتخاب این مکان از اهمیت خاصی برخوردار است. طول عقربه ساعت آفتابی به زمان، عرض جغذافیایی ساعت آفتابی، موقعیت زمین در چرخش روزانه این بستگی دارد. وضعیت سایه عقربه های دردو ساعت آفتابی همسان یک زمان واحد اما در دو باغ متفاوت، هیچگاه یکسان نخواهد بود.
نور خورشید در اثر تبدیل هیدروژن به هلیوم تولید میشود. 8 دقیق زمان میبرد تا مسافت 149.6 میلیون کیلومتری ازخورشید به زمین را بپیماید. اگر در ساختمان این ساعت ها به دقت بنگریم تا حدودی شگفت زده خواهیم شد. این ساعت ها بیشتر در بالای برج کلیسا نصب میشود، چون زمان امر مقدسی است. چون این ساعت ها خودبخود تنظیم می شوند و اصلا نیازی به تنظیمات ندارد.
محوطه سازی در طراحی فضای سبز شهری آماده سازی اولیه
۱. ایجاد نقاط نقشه : برای اجرای ساختمانها، خیابانها و… درمحوطه باید قبلا یه سری نقاط درروی زمین مشخص نمود. این نقاط باید طوری انتخاب شوندکه اولا بریکدیگردید داشته باشند، ثانیا فواصل آنها طوری باشدکه پیاده کردن نقاط بعدی بسهولت انجام شود. این نقاط به وسیله میخهای فلزی مشخص میشوند. میخهای فلزی بر روی پایه های بتنی، به ابعاد حداقل ۱۰ * ۱۰ سانتیمتر و حداقل عمق ۷۰ سانتیمتر قرارمیگیرند. میخهای فلزی باید رنگ آمیزی و شماره گذاری شده و حداقل ۲۵ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین قرار گیرند.
۲. پر کردن چاه ها و قنوات مزاحم متروکه : درطراحی فضای سبزچنانچه درمحوطه ومحل تاسیسات، چاههای قدیمی فاضلاب یا قناتهای متروکه ای که پرکردن آنها ضروری است موجود باشد. باید این کاربا مصالح مناسب نظیر خاک، شفته و سنگ لاشه انجام شود. درصورتیکه پرکردن چاه، مقرون بصرفه نباشد ویا درمورد چاههای عمیق، به شرط آن که خاک اطراف چاه مقاومت بالا داشته باشد. میتوان به طوقه چینی و مسدود نمودن اقدام کرد.
قناتهای آبدار همیشه بایستی حفظ و لایروبی شوند. چاههای آبی و فاضلابی نیز در صورت قابل استفاده بودن بایستی مرمت و مورد استفاده مجدد قرار گیرند. در مورد قناتهای متروکه، اگرعمق قنات حداکثر تا ۱۰ مترباشد، باید به طریق فوق آن را پر و اصلاح نمود. ولی اگر عمق آن بیش از ۱۰ متر باشد، در این حالت توصیه میشود با مصالح رودخانه ای پر شود .
۳. تخریب : تخریب ساختمانها و بناهای قدیمی، شامل تهیه صورت مجالس و پیش بینی موارد ایمنی. از جمله حصارکشی، شمع کوبی، قطع انشعابات برق وگاز وآب خارج کردن مصالح تیز، برنده یا قابل استفاده مجدد است.
۴. دفع گیاهان و قطع درختان : طراحی فضای سبزمحوطه باید طوری باشد که به تاسیسات و ساختمانهای مجاور پروژه، صدمه ای وارد نیاید. همچنین درختان زیبا و چندین ساله محفوظ مانده و حتی الامکان قطع نشوند. در صورتی که ناگزیر از قطع درخت یا درختانی باشند، ابتدا صورت جلسه درباره حجم عملیات تهیه کنید. سپس بوته ها و نهال ها را ریشه کن می کنند .
اگر درخت بزرگ باشد، در نزدیکی سطح زمین بریده شود. اطراف ریشه های ضخیم خاکبرداری و ریشه ها حداقل از فاصله ی نیم متری زیر سطح خاک قطع میشود. سپس سطح ریشه ها سوزانده شده و محل چاله ها با شفته آهکی یا سیمانی پر می شود.
بطورکلی گیاهان را درطراحی فضای سبزرا ازجنبه نوع عملیاتی که برنگهداری آنها صورت میگیرد میتوان به 4 بخش عمده تقسیم کرد. که در زیر بررسی شاخص های کیفی هر یک از این بخش ها پرداخته میشود:
- چمن: چمن مطلوب دارای خصوصیات زیر است.
الف:ارتفاع مناسب.
ب:رنگ یکنواخت.
ج:شادابی و طراوت.
د:عاری بودن از علف های هرز-نظافت.
- درخت و درختچه: درخت و درختچه های مطلوب در طراحی فضای سبز دارای خصوصیات زیر میباشند:
الف:عاری بودن از پاجوشها و تنه جوشها.
ب:عاری بودن پای درختان از علف های هرز.
ج:دارا بودن برگها و شاخسارهای با طراوت.
د:عاری بودن از آفات و امراض.
هـ:ایجاد اشکال و فرمهای مختلف توسط هرس.
- گلها: باغچه های گل مناسب دارای خصوصیات زیر می باشد.
الف:گلدهی و رشد مناسب.
ب:عاری بودن بستر گلکاری از علف های هرز.
ج:عاری بودن از آفات و امراض
د:عاری بودن از غوزه های گلهای پیر شده و شاخه های پیر شده.
- پرچین ها: پرچین خوب دارای خصوصیات زیر میباشد:
الف:رشد مناسب
ب:داشتن ارتفاع مناسب
ج:عاری بودن از علف های هرز و آفات و امراض
پیشنهادات
- پرورش نیروهای متخصص، ماهر و در عین حال متعهد.
- آگاه سازی مردم از اثرات مطلوب فضای سبز در اصل هدایت دید یک جانبه به همه جانبه.
- مشارکت مردم در مدیریت فضای سبز.
- شناسایی گونه های بومی منطقه و استفاده بیشتر از گونه های بومی در طراحی و کاشت.
- دخیل دادن فرهنگ منطقه در طراحی فضای سبز.
- مدیریت را از حالت سنتی به سمت علمی و مکانیزه پیش بریم.
- اتخاذ قوانینی که هر گونه ساخت و ساز را ملزم به اختصاص مکانی برای فضای سبز کند.
مشاهدات و نتایج تیم ما
فضای سبز شهری به عنوان بخش جاندار محیط شهری مکمل بخش بی جان شهر، یعنی ساختار کالبدی شهر، میباشد. امروزه بسیاری براین باورند علاوه بر تأمین بهداشت جوومحیط مکانهای مسکونی، طراحی فضای سبز نقش مثبتی درسلامتی شهروندان، بعهده دارند. ازمهمترین آن میتوان به تأثیرات آن بر زندگی شهروندان میباشد. روزانه ساعاتی را برای گذراندن اوقات فراغت خود در این گونه فضاها میگذرانند.
با توجه به مطالب بالا میتوان به اهمیت این فضاها درکیفیت زندگی شهر و سلامت روحی شهروندان پی برد. سلامت شهروندان و پایداری شهری وکمیت وکیفیت وبازدهی روانی اجتماعی واکولوژیکی فضاهای سبزشهری یکی ازآثارطراحی و برنامهریزی مناسب شهری میباشد. باید تمام تلاش مسئولین و دست اندرکاران امور شهری برای برآوردن آن باشد. بویژه در طراحی و برنامهریزی برای احداث شهرهای جدید بایداین کاربری باتوجه به نیازهای هر شهروند طراحی و مکانیابی گردد.
شما اگر میخواهید طراحی را انجام دهید. اگر در کار طراحی و دکوراسیون نیاز به مشاور و متخصص دارید.هر تغییر و بهبودی را برای خود رقم بزنی نیاز دارید یک متخصص را درکنار خود داشته باشید.
اگر افتخار دادید و مارا بعنوان یک متخصص انتخاب کردین، از شما درخواست میکنیم که به ما اعتماد کنید!
کلمات کلیدی : طراحی فضای سبز، فضای سبز، چمن، درختچه.